Zo nu en dan kom je nog in aanraking met mensen die denken dat resolutie een aanduiding is voor de grootte van een bestand. Misschien wordt dat nog een beetje in stand gehouden door de videoformaten waar die term wat slordiger gebruikt wordt. Maar er is maar één manier om aan te geven hoe groot een bestand is: het aantal pixels, hoogte x breedte of het resultaat van die vermenigvuldiging. De omvang van het bestand op het opslagmedium hangt dan af van of het zwartwit of kleur, en of het 8bits of 18-bits is en of er al of niet compressie is gebruikt.
Bij een bepaald aantal pixels, gebruik je de resolutie om uit te rekenen hoe groot het bestand bekeken of afgedrukt wordt. Maar die resolutie kun je geheel naar eigen inzicht wijzigen, het bestand wordt er niet groter of kleiner van.
Als je reist heb je vergelijkbare informatie:
- De afstand is gewoon hoe ver het is, dat komt dan overeen met het aantal pixels.
- De snelheid is in deze vergelijking de resolutie
- En het resultaat is hoe lang je er over doet, wat dan overeenkomt met de afmetingen van de foto bij het gebruik er van.
Er zijn verschillende gangbare resoluties: 300 dpi is de norm voor drukwerk, in fatsoenlijke maateenheden is dat 118 pixels per centimeter.
De krant doet het met minder, zo rond de 70 pixels per centimeter.
Inkjet stuur ik aan met 300 dpi alleen bij Epson ga ik voor 360 dpi.
Vroeger had je 72 dpi voor beeldschermen, maar moderne schermen hebben al veel kleinere pixels, en daarmee een hogere resolutie, bij je telefoon of tablet komt dat al in de buurt van de norm voor drukwerk.
Gelukkig kent het internet geen resolutie, alleen maar pixels en je kiest daarbij dan ook de afmeting van je foto in pixels. Op deze pagine zijn de drie afbeeldingen gewoon 800 pixels breed.
Toen scannen nog gewoon was gebruikte je de instelling voor de resolutie om te bepalen hoe groot het gescande bestand werd. Voor veel scanners was 4000 dpi de bovengrens, een enkele kon op een nog hogere waarde ingesteld worden. Bij een kleinbeeld origineel levert dat 4000 x 6000 pixels op, 24 miljoen pixels. Bij een 6x6 origineel leverde dat ongeveer 8000 x 8000 pixels op. En dan moest je niet vergeten om de resolutie in het bestand op 300 dpi te zetten, anders kreeg je ruzie met de ontwerper.
Hoe zinvol die hoogste instelling was hing erg af van de kwaliteit van de scanner, met name van de kwaliteit van het gebruikte objectief. En uiteraard, hoe hoger de instelling die je koos, hoe langer het proces duurde. En sommige scanners bereikten die hoogste waardes alleen door rekenwerk, de hardware zelf leverde niet genoeg informatie.
Nu reproduceren de handigste manier geworden is om je originelen, al of niet uit een grijs verleden, om te zetten in een handig bruikbare digitale versie is het nog steeds zo dat de resolutie in het uiteindelijke bestand niet meer is dan een handige instelling ten behoeve van de vormgever en dat het enige dat echt telt waar het gaat om de hoeveelheid informatie in het beeld het aantal pixels is waarin het is vastgelegd. Bij kleinbeeld ben je het beste af, de lengte-breedte verhouding van de negatieven is gelijk aan die van de meeste digitale camera's. En daarmee levert een camera met 24 miljoen pixels je ook keurig die 24 miljoen pixels die je kreeg bij een 4000 dpi scan. De scherpte wordt dan vooral bepaald door de kwaliteit van het objectief en de stabiliteit van je opstelling. Of het wel nodig is om zo'n groot bestand te maken om alles dat je op het negatief aan beeld vindt vast te leggen is dan een volgende de vraag, volgens mij kan het ook wel met wat minder.
Bij zes bij zes originelen klopt er dan iets niet: de sensor is nu eenmaal niet vierkant en wanneer je het hele origineel op één opname vastlegt zul je ongeveer een derde van je digitale bestand vullen met zwart dat je er later af snijdt.
Bij de Nikon Z7 die meer dan 24 miljoen pixels heeft houd je dan een bestand van 5400 bij 5400 pixels over, volgens mij ruim voldoende, zowel om alles wat er op de foto staat te kunnen zien, als voor vrijwel elke vorm van gebruik. 5400 / 118 = 45 cm als je de standaard 300 dpi aanhoudt voor afdrukken.
Het is weliswaar een beetje werk, maar toch heel eenvoudig om een 6x6 origineel in twee deelopnames vast te leggen, gewoon door het negatief op te schuiven en twee helften met overlap op te nemen. De camera wordt dan zo ingesteld dat de breedte van sensor keurig de breedte van de fim vastlegt. In Lightroom of Camera RAW zijn die twee opnames dan eenvoudig samen te voegen tot één bestand dat dan 8200 x 8200 pixels meet. 70 x 70 cm als je het afdrukt. Maar wanneer je kijkt naar beide bestanden zie je dat de korrelstructuur wel duidelijker is vastgelegd, maar de foto zelf is er niet scherper van geworden. Voor mij is het al een beetje overbodig groot. Verscherpen met de Topaz software kan soms nog wel wat extra detail opleveren, zeker bij teksten of duidelijk herkenbare structuren zoals bakstenen.
Wil je er alles uit halen wat met een 1:1 macro objectief kan worden gedaan, deze opnames zijn gemaakt met het gloednieuwe Nikon 105 mm objectief voor het Z-systeem, dan heb je zes opnames nodig om het hele negatief vast te leggen. In drie stappen kun je die opnames ook weer samenvoegen, wat niet per definitie helemaal goed gaat in Lightroom, en je krijgt een enorm bestand van 12000 x 12000 pixels. Maar als ik daar naar kijk wordt ik er niet blij van: er is geen extra beeld informatie vastgelegd, wat het extra werk tot een vrij zinloze bezigheid maakt.
NB: Het negatief dat voor deze vergelijking is gebruikt is afkomstig uit een Rolleiflex twee-oog en de gebruikte film is ISO 400 kleurnegatief. Mogelijk leveren minder gevoelige films iets meer detail en uiteraard heeft ieder zijn of haar eigen wensen voor het eindresultaat.
